Na czym polega fotostarzenie się skóry?

Starzenie się skóry jest procesem naturalnym. W jego wyniku następuje zmniejszenie biologicznej aktywności komórek i spowolnienie ich procesów regeneracyjnych. Za dynamikę i nasilenie starzenia się skóry odpowiadają czynniki wewnętrzne, także genetyczne, oraz czynniki zewnętrzne, głównie promieniowanie UV. Słoneczne starzenie się skóry jest przewlekłym procesem zapalnym różniącym się od naturalnego procesu starzenia i określane jest fotostarzeniem.

Promieniowanie UV- podział

Ze względu na źródła pochodzenia promieniowanie UV można podzielić na naturalne oraz sztuczne. Naturalnym źródłem promieni UV jest Słońce. Światła halogenowe, niektóre typy laserów, lampy rtęciowe, bakteriobójcze, świetlówki, a także solaria to przykłady sztucznych źródeł promieni UV. Promieniowanie ultrafioletowe zwane również nadfioletem oraz ultrafioletem to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 40 do 400 nm. Znajduje się pomiędzy światem widzialnym dla oka człowieka a promieniowaniem rentgenowskim. Ze względu na długość fal, promieniowanie UV dzieli się na:

Promienie UVA

Uszkadzają skórę na wszystkich poziomach- od naskórka, aż do skóry właściwej. W obrębie tych warstw uszkodzeniu ulegają m.in. włókna kolagenowe i elastynowe, a także komórki naskórka i drobne naczynia krwionośne.

Promienie UVB

Napromieniowują zewnętrzną warstwę skóry. UVB uszkadza DNA (silniej niż UVA) w naskórku i może powodować znaczne fotostarzenie oraz powstawanie komórek przedrakowych (rogowacenie słoneczne). Ten rodzaj promieniowania odpowiada za efekt tzw. “opalenizny”.

Promienie UVC

Nie docierają do powierzchni Ziemi, ponieważ są pochłaniane przez atmosferę ziemską. Jednak coraz częściej pojawiają się opinie, że część z nich może przenikać przez dziurę ozonową, co zwiększyłoby ryzyko uszkodzeń DNA komórek skóry.

Co powoduje fotostarzenie?

Efekty działania promieniowania na skórę można podzielić na:

Reakcje natychmiastowe

Reakcje te zależą od ilości pochłoniętej energii i powodują powstawanie wolnych rodników. Nadmiar wolnych rodników niszczy błony komórkowe i powoduje uwolnienie mediatorów zapalnych. Ponadto, następuje rozszerzenie naczyń włosowatych, co manifestuje się obrzękiem i rumieniem. Reakcje natychmiastowe indukowane są głównie przez promieniowanie UVB.

Reakcje opóźnione

Charakteryzuje je uszkodzenie białek- elastyny i kolagenu. Ekspozycja na promieniowanie UVA i UVB aktywuje enzymy regulujące procesy regeneracji skóry, a ich nadmierna aktywność prowadzi do niszczenia wspomnianych białek strukturalnych. W efekcie skóra traci jędrność oraz powstają głębokie zmarszczki.

Nierozważna i długotrwała ekspozycja skóry na działanie promieni UV może doprowadzić do poważniejszych zmian- od oparzenia, przez odczyny alergiczne po nowotwory.

Oznaki fotostarzenia skóry

Oznaki fotouszkodzeń skóry mogą być widoczne już po skończeniu 25. roku życia. Mogą objawiać się jako: głębokie zmarszczki (bruzdy); zmiany pigmentacyjne (rogowacenie słoneczne); utrata elastyczności i jędrności skóry; “pajączki” (pęknięte naczynia włosowate, zwykle w okolicach nosa i klatki piersiowej); zmniejszona aktywność gruczołów łojowych (stąd w okresie letnim wydaje się, że objawy trądziku zwykłego ustępują); przebarwienia, utrwalony rumień (powstające przez zaburzoną pracę melanocytów); matowy i ziemisty odcień cery.

Jak chronić skórę przed promieniowaniem UV?

Skuteczna ochrona przeciwsłoneczna to pierwszy i najważniejszy krok w kierunku spowolnienia procesów starzenia. Zaleca się stosowanie wysokiej jakości fotoprotekcji o SPF 30 w okresie jesienno- zimowym i SPF 50 od wiosny do lata. Ważne jest też używanie okularów przeciwsłonecznych, które ochronią zarówno gałkę oczną, jak i delikatną skórę wokół oczu. Okulary powinny mieć oznaczenie UV 400. Pamiętaj również o unikaniu wystawiania skóry na bezpośrednie działanie promieni słonecznych w godzinach najsilniejszego nasłonecznienia w okresie letnim.

Drugim podstawowym działaniem profilaktycznym jest regularne stosowanie antyoksydantów zarówno w pielęgnacji domowej, jak i codziennej diecie. Podaż antyoksydantów pomaga naprawić lub zmniejszyć negatywne skutki wywołane przez wolne rodniki. Dedykowane do tego kosmetyki powinny zawierać witaminę C, E, resweratrol oraz kwas ferulowy. Dobrym rozwiązaniem jest też suplementacja flawonoidów, w szczególności karotenoidów (np. beta- karoten) oraz koenzymu Q10. Q10 wyłapuje wolne rodniki powstające w mitochondriach komórkowych w cyklu Krebsa i tym samym zapobiega dalszym uszkodzeniom tkanek. Sezonowe maliny, truskawki, borówki amerykańskie, jak i buraki, cykoria czy jarmuż są naturalnym źródłem antyoksydantów w diecie. Jednak przeciwutleniacze to także zioła i przyprawy, a do najsilniej działających na wolne rodniki należą m.in. cynamon, imbir, kurkuma, bazylia, oregano czy mielone goździki. Warto włączyć te produkty do swojego codziennego jadłospisu, aby opóźnić pojawienie się negatywnych skutków promieniowania UV!