Medycyna holistyczna – rzeczywista wartość czy kolejna ściema?

Medycyna holistyczna to termin określający podejście do uzdrowienia pacjenta i jego życia w wymiarze emocjonalnym, fizycznym, mentalnym oraz duchowym. Taka medycyna nie jest określoną metodą praktyk leczniczych, ale samą filozofią zdrowia. Opiera się również na założeniu, że ciało oraz sfera poznawcza, emocjonalna i środowisko życia człowieka stanowią nierozerwalną całość. Zrozumienie zachodzących procesów w jej obszarze to warunek skutecznego leczenia.

Czym jest zdrowie?

To pytanie, na które odpowiedź może wydawać się łatwa i wręcz banalna. Niemniej jednak tak nie jest. Według przyjętej przez WHO definicji zdrowie to nie tylko brak choroby, ale przede wszystkim stan pełnej możliwości do życia oraz pracy, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Zdrowa osoba powinna być też zdolna do pełnego funkcjonowania w społeczeństwie. Taka szeroka definicja zdrowia pozwala nam na rozszerzenie określenia choroby. Choroba bowiem to niemalże każdy stan, który pogarsza funkcjonowanie jednostki. Warto zaznaczyć, że nie każda choroba wiąże się z obiektywnymi dolegliwościami. Nie oznacza to jednak, że nie należy ich leczyć. Świetnym przykładem bezobjawowej, a bardzo szkodliwej choroby jest na przykład dyslipidemia lub nadciśnienie. Choć nadciśnienie nie boli, to powoduje jednak szereg konsekwencji zdrowotnych.

Co to medycyna holistyczna?

Samo określenie „holistyczny” pochodzi z języka greckiego od słowa „holos” i oznacza „całość”. Holizm w medycynie zakłada, że emocje mają znaczący wpływ na stan zdrowia i leczenie samej choroby. Wszelkie przekonania pacjenta wpływają na jego emocje, dlatego też nie są obojętne dla stanu zdrowia człowieka. Medycyna holistyczna zakłada, że każdy człowiek funkcjonuje w wymiarze fizycznym, mentalnym, jak i duchowym, a dla zdrowia najważniejsza jest równowaga pomiędzy tymi stanami.

ZAŁOŻENIA MEDYCYNY HOLISTYCZNEJ

W medycynie holistyka oznacza traktowanie człowieka jako niepodzielną całość, która obejmuje ciało, umysł, ducha oraz wszelkie powiązania ze światem zewnętrznym. W takim podejściu proces leczenia nie powinien ograniczać się do chorego narządu, ani polegać wyłącznie na zwalczaniu symptomów dolegliwości. Medycyna holistyczna zaleca dodatkowo formy działań terapeutycznych, które docierają do przyczyn dysfunkcji organizmu, rozpatrywane w szerokim, ale bardzo indywidualnym kontekście jednostki.

Pacjent stanowi całość (ciało, umysł, dusza, emocje)
Chory czynnie uczestniczy w procesie leczenia
Pacjent nie jest traktowany jako jednostka chorobowa
Leczenie skupia się na przyczynie choroby, a nie na łagodzeniu jej symptomów
Równowaga na wszystkich poziomach życia stanowi podstawę zdrowia oraz ogólnego szczęścia

LECZENIE HOLISTYCZNE W HISTORII MEDYCYNY

Leczenie holistyczne pochodzi z filozofii zdrowia starożytnych Chin. W medycynie chińskiej choroba to objaw zaburzenia przepływu energii pomiędzy poszczególnymi elementami całości, jaką stanowi człowiek, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty jego życia. Celem leczenia holistycznego staje się zatem przywrócenie równowagi. Medycyna zachodnia narodziła się z podobnej koncepcji. Uznawany za jej prekursora grecki myśliciel Hipokrates w V w. p.n.e. twierdził, że na zdrowie jednostki ma wpływ środowisko, w jakim się znajduje.

Zmieniające się środowisko, w jakim żyjemy oraz zmiana trybu życia sprawiają, że jasno widzimy, że Hipokrates miał sporo racji. W ostatnich latach widzimy przecież epidemię otyłości oraz chorób z niej wynikających.

MEDYCYNA KLASYCZNA A MEDYCYNA HOLISTYCZNA

Różnice pomiędzy podejściem holistycznym a biomedycznym wynikają z dynamicznego rozwoju nauki, jaka nastąpiła w ostatnim czasie. Do najważniejszych osiągnieć należy przede wszystkim opanowanie licznych epidemii chorób zakaźnych, wynaleziono szczepionki czy antybiotyki, a także sformułowano liczne metody badań laboratoryjnych. Sukcesy tego rodzaju sprawiły, że coraz dynamiczniej rozwijają się węższe specjalizacje lekarskie.

Założenie medycyny holistycznej nawiązują do myśli, według której leczeniem należy objąć nie schorzenie, ale samą osobę. W leczeniu bierze się pod uwagę kondycję całego organizmu, sposób życia pacjenta, jak i środowisko, w którym przebywa. Leczenie holistyczne nie skupia się na nieprawidłowo funkcjonującymi organie, ale na istocie ludzkiej z całym spektrum jej problemów. Jej celem nie jest przede wszystkim zwalczanie objawów choroby, lecz usunięcie jej przyczyn.

Dlaczego lekarze zadają pytania, które wydają się niezwiązane z powodem wizyty?

Wielu pacjentów może dziwić się, dlaczego lekarze zadają niektóre pytania. Przecież przyszli z problemem kaszlu, dlaczego więc lekarz pyta się o wykonywany zawód? Wynika to z faktu, że niektóre choroby mają podłoże zawodowe bądź społeczne, a ich leczenie polega nierzadko na zmianie pracy. Holistyczne podejście pozwala często na lepsze zdiagnozowanie źródeł problemu. Przykładowo szybkie zdiagnozowanie depresji w cukrzycy oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia może znacząco poprawić efekty leczenia hiperglikemii. Ponadto niektóre choroby fizyczne mogą prowadzić do rozwinięcia się chorób psychicznych takich jak wspomniana depresja czy też stany lękowe.

Kiedy holistyczne podejście nie znajduje zastosowania w leczeniu

Choć podejście całościowe do problemu pacjenta jest często wykorzystywane w leczeniu chorób przewlekłych takich jak przewlekła choroba nerek, nadciśnienie czy choroba otyłościowa to nie ma ono zastosowania w przypadku niektórych chorób. Przykładowo leczenie przeziębienia czy anginy nie wymaga wgłębiania się w życie społeczne pacjenta. Choroby, które trwają krótko wymagają zazwyczaj odpowiedniej podaży leków, a cała konieczna współpraca pacjenta nierzadko ogranicza się do potrzeby przyjmowania zapisanych leków.

Medycyna holistyczna nie oznacza przyjmowania magicznych preparatów

Często chcemy wierzyć, że jedna tabletka pozwoli nam na trwałe wyleczenie wielu naszych przypadłości. Tak jednak nie jest. Istnieje wielu uzdrowicieli, którzy twierdzą, że są w stanie wyleczyć wszystkie przypadłości podczas jednej wizyty. Niemniej jednak jest to niemożliwe. Wynika to z faktu, że żadna substancja nie jest w stanie leczyć każdej choroby. Ponadto wraz z rozwojem medycyny oraz biologii coraz lepiej rozumiemy mechanizmy chorób. Wynika z nich, że niemalże każda choroba przewlekła ma wiele różnych przyczyn, a odpowiednie leczenie każdej z tych przyczyn pozwala na prawidłowe leczenie choroby.

PODSUMOWANIE

Współcześnie w medycynie klasycznej pojawiają się postulaty zastąpienia klasycznego podejścia modelem biopsychospołecznym, czyli uwzględniającymi psychologiczne oraz środowiskowe uwarunkowania choroby. W niektórych krajach istnieje już system opieki medycznej, w którym leczenie specjalistyczne stanowi niejako narzędzie pomocnicze w pracy lekarza ogólnego. Zatem zajmuje się on kompleksowo zdrowiem pacjentów.

System opieki zdrowotnej w Polsce również kładzie szczególny nacisk na rolę lekarza rodzinnego. Pamiętaj, że lekarz rodzinny posiada specjalizację z medycyny rodzinnej lub jest w jej trakcie. Nie jest tak, że lekarz rodzinny to pierwszy lepszy adept sztuki lekarskiej bez specjalizacji. Wprost przeciwnie! Medycyna rodzinna to trudna oraz wymagająca specjalizacja, a dobry lekarz rodzinny jest na wagę złota.